Hellman/Mammett also goes to Saw Wai

အက်ဥ္းက် ကဗ်ာဆရာ ေစာေ၀ လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရးဆု ခ်ီးျမႇင့္ခံရ
15 October 2009 VOA

ျမန္မာစစ္အစိုးရ ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးသန္းေရႊကို အာဏာ႐ူးဆိုၿပီး ကဗ်ာထဲ သြယ္၀ိုက္ဖြဲ႕ဆိုခဲ့လို႔ မႏၲေလးေထာင္မွာ အက်ဥ္းခ်ခံထားရတဲ့ ျမန္မာကဗ်ာဆရာ ေစာေ၀ကို နယူးေယာက္အေျခစိုက္ Human Rights Watch လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕က Hellman/Mammett ဆုနဲ႔ ခ်ီးျမႇင့္ဂုဏ္ျပဳလိုက္ပါတယ္။ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြၾကားက သတိၱရွိရွိနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ အျမင္ေတြကို ရဲ၀ံ့စြန္႔စား ထုတ္ေဖာ္ေရးသားၾကတဲ့ ကမၻာတ၀န္းက စာေရးဆရာေတြကို လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕က ႏွစ္စဥ္ ဂုဏ္ျပဳဆု ခ်ီးျမႇင့္ေလ့ရွိရာ ဒီႏွစ္ ဆုခ်ီးျမႇင့္ျခင္းခံရသူ ၃၇ ဦးထဲမွာ ျမန္မာကဗ်ာဆရာတေယာက္ ပါ၀င္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စံုစမ္းေမးျမန္းထားတဲ့ ေနာ္႐ိႈးက တင္ျပေပးထားပါတယ္။

အခုလို Hellman/Hammett ဆု ခ်ီးျမႇင့္ျခင္း ခံလိုက္ရတဲ့ ျမန္မာကဗ်ာဆရာ ေစာေ၀ဟာ ခ်စ္သူမ်ားေန႔ (Valentines Day) အထိမ္းအမွတ္ အေနနဲ႔ အခ်စ္ဂ်ာနယ္ထဲမွာ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၄ ဆိုတဲ့ စာေၾကာင္း ၈ ေၾကာင္းပါ အခ်စ္ကဗ်ာေလး တပုဒ္ကို ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ့တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မႏၲေလးေထာင္မွာ အက်ဥ္းခ် ခံေနရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ကဗ်ာထဲမွာ အာဏာ႐ူးႀကီး သန္းေရႊဆိုတဲ့ စကားစုကို သြယ္၀ိုက္ ဖြဲ႕ဆိုထားတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကဗ်ာဆရာ ေစာေ၀ဟာ သာမန္ ကဗ်ာသမားသက္သက္ မဟုတ္ဘူးဆိုၿပီး ဂုဏ္ျပဳခ်ီးမြမ္းသူကေတာ့ သူ႔ကို ရင္းရင္းႏွီးႏွီးသိကၽြမ္းတဲ့ အေမရိကားေရာက္ ကဗ်ာဆရာ ေအာင္ေ၀း ျဖစ္ပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔ ကဗ်ာဆရာတေယာက္ အခုလိုမ်ဳိး ႏုိင္ငံတကာက ေပးတဲ့ဆု ရတဲ့အတြက္ ဂုဏ္ယူပါတယ္၊ ၀မ္းသာပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ တုိင္းျပည္က ဒီမုိကေရစီတုိင္းျပည္မွ မဟုတ္ဘဲ။ စစ္အာဏာရွင္ေအာက္က ျပည္သူလူထု ျပားျပားေမွာက္ ဖိႏွိပ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ခံထားရတဲ့ တုိင္းျပည္မွာ ဒီဆုရတာက ဒါ့ထက္မက ထုိက္တန္တယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ ကဗ်ာဆရာ ေစာေ၀က က်ေနာ့္ သူငယ္ခ်င္းလည္း သူငယ္ခ်င္း၊ ရဲေဘာ္လည္း ရဲေဘာ္၊ အခုေလာေလာဆယ္ ေထာင္ထဲေရာက္ေနတယ္။

“သူ႕ရဲ႕ လမ္းေၾကာင္းကို ျပန္ၾကည့္ရင္လည္း သူဟာ သာမန္ ကဗ်ာဆရာတေယာက္ မဟုတ္ပါဘူး။ ရွစ္ေလးလုံး အေရးေတာ္ပုံကစၿပီး သူ ပါ၀င္လႈပ္ရွားလာခဲ့တယ္။ သူတုိ႔ ထူေထာင္ခဲ့တဲ့ ျဖဴးမိတ္ေဆြမ်ား စာၾကည့္အသင္း ဆုိတာမ်ဳိးက ျမန္မာစာေပ ေလာကအတြက္ အမ်ားႀကီး ေကာင္းက်ဳိး ေပးႏုိင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီလို လူမႈေရး လုပ္ငန္းေတြ၊ စာေပနဲ႔ အႏုပညာလုပ္ငန္းေတြ အျပင္ က်ေနာ္တုိ႔ေတြ အတူတြဲၿပီးေတာ့၊ ကိုေစာေ၀တုိ႔၊ က်ေနာ္တို႔၊ ေထာင္ထဲေရာက္ေနတဲ့ ကုိဇာဂနာတုိ႔၊ ကုိေဇာ္သက္ေထြးတုိ႔ အျဖဴေရာင္သက္တံဆုိၿပီး HIV ကူးစက္ခံ မိဘမဲ့ ကေလးငယ္မ်ား ရန္ပုံေငြ ကဗ်ာရြတ္ဆုိပြဲေတြ အမ်ားႀကီး လုပ္ခဲ့တယ္။

“အားလုံးက စစ္အာဏာရွင္ စနစ္ရဲ႕ ေအာက္မွာ ႏုိင္ငံေရး လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လုပ္လုိ႔မရဘူး၊ ဒီမုိကေရစီ မရွိဘူး၊ လူ႔အခြင့္အေရး မရွိဘူးဆုိတဲ့ အေျခအေနမွာ ကိုယ္လုပ္ႏုိင္သေလာက္ အတုိင္းအတာနဲ႔ ျပည္သူလူထုအတြက္၊ နိမ့္ပါးေနတဲ့ လူေတြအတြက္ က်ေနာ္တုိ႔ လုပ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီထဲမွာ ကဗ်ာဆရာ ေစာေ၀က ရြပ္ရြပ္ခၽြံခၽြံ ပါခဲ့တဲ့ သူတေယာက္ပါပဲ။ အဲဒီလုိ လူတေယာက္ကို အခုလို ဆုေပးတယ္ ဆုိတာကေတာ့ ဒါ လူမွန္ ေနရာမွန္ပဲလုိ႔ က်ေနာ္ေတာ့ ယူဆပါတယ္။”

ဆရာေစာေ၀အျပင္ တ႐ုတ္၊ ဗီယက္နမ္၊ တိဘက္၊ ဂါနာ စတဲ့ တျခားႏုိင္ငံေပါင္း ၁၂ ႏုိင္ငံက စာေရးဆရာ၊ ကဗ်ာဆရာ ၃၆ ဦးလည္း ပါ၀င္တာပါ။ ဆုခ်ီးျမႇင့္ျခင္း ခံရသူေတြထဲက ၁၈ ဦးကေတာ့ သူတို႔နဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ မိသားစုအေပၚ အႏၲရာယ္ က်ေရာက္မွာကို စိုးရိမ္လို႔ အမည္ေဖာ္ခြင့္ မျပဳထားပါဘူး။

ဒီဆုရဲ႕ ေနာက္ခံသမိုင္းအက်ဥ္းနဲ႔ ဆုရရွိသူေတြကို ဘယ္လို ေရြးခ်ယ္သလဲ ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႕ရဲ႕ အာရွေရးရာ ဒု-ၫႊန္ၾကားေရးမႉး အီလိန္း ပီယာစန္ (Elaine Pearson) က အခုလို ေျပာပါတယ္။

“ဒီဆုကို ခ်ီးျမႇင့္လာခဲ့တာ ႏွစ္ ၂၀ ရွိပါၿပီ။ အေမရိကန္ ျပဇာတ္ေရးဆရာမ လီလီယန္ ဟဲလ္မန္း (Lillian Hellman) က အခက္အခဲ ဖိႏွိပ္မႈေတြၾကားက မိမိတို႔ရဲ႕ သေဘာထားကို ေရးသားထုတ္ေဖာ္လို႔ ေငြေရးေၾကးေရး အခက္ႀကံဳေနတဲ့ စာေရးဆရာ၊ ကဗ်ာဆရာေတြကို အကူအညီေပးဖို႔ သူပိုင္တဲ့ ၿခံေျမကို သူ႔ရဲ႕ ေသတမ္းစာထဲမွာ ေပးလႉခဲ့ကတည္းက စတင္ခဲ့တာပါ။ သူ႔ဘ၀မွာလည္း ယံုၾကည္ခ်က္ေတြကို ေရးသားခဲ့လို႔ ဒုကၡေတြ ႀကံဳခဲ့ရသူပါ။ က်မတို႔အေနနဲ႔ ဘယ္သူ႔ကို ဆုခ်ီးျမႇင့္ရမလဲ ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အမည္စာရင္း တင္သြင္းဖို႔ အမ်ားကို ဖိတ္ေခၚပါတယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကုိေတာ့ စာရင္းသြင္းလို႔ မရပါဘူး။ အဲဒီေနာက္ စာေရးဆရာေတြ၊ အယ္ဒီတာေတြ ပါ၀င္တဲ့ ဆုေရြးခ်ယ္ေရး ေကာ္မတီက ဘယ္သူ႔ကို ဆုေပးမလဲဆိုတာ ေရြးခ်ယ္တာပါ။”

ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၀ အတြင္းမွာ ႏုိင္ငံေပါင္း ၉၁ ႏုိင္ငံက စာေရးဆရာ၊ ဆရာမေပါင္း ၇၀၀ ေက်ာ္ကို ဒီ Hellman/Hammett ဆု ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံတကာမွာ လူသိရွင္ၾကား အသိအမွတ္ျပဳ ဂုဏ္ျပဳတဲ့အျပင္ စာေရးဆရာ၊ ဆရာမတေယာက္ဆီကို ေဒၚလာ ၁,၀၀၀ ကေန ၁၀,၀၀၀အထိ ခ်ီးျမႇင့္ဂုဏ္ျပဳတာ ျဖစ္ပါတယ္။